Kuchenne makatki.

KUCHENNE MAKATKI

Co to jest makatka kuchenna?

Makatka kuchenna to ozdobna tkanina, która tradycyjnie zdobiła ściany polskich kuchni, najczęściej nad stołem lub przy zlewie. Wykonywana zazwyczaj z płótna, była zdobiona haftem, przedstawiającym różnorodne motywy, takie jak kwiaty, zwierzęta, scenki rodzajowe, czy cytaty o tematyce kulinarnej i domowej. Makatki kuchenne pełniły funkcję dekoracyjną, ale niejednokrotnie miały również charakter praktyczny, chroniąc ściany przed zabrudzeniami podczas gotowania.

Historia makatek kuchennych

Makatki kuchenne pojawiły się w Europie w XIX wieku, choć podobne ozdoby były znane już wcześniej w innych formach, jak gobeliny i haftowane tkaniny. Na ziemiach polskich ich popularność przypada na przełom XIX i XX wieku oraz okres międzywojenny. W czasach, gdy kuchnie były centralnym miejscem życia rodzinnego, makatki stanowiły wyraz estetyki ludowej oraz poczucia domowego ciepła. Często zdobiły je haftowane hasła, takie jak "Dobra gospodyni dom wesoły czyni", "Kiedy mąż gotuje, żona odpoczywa" czy "Zgoda buduje, niezgoda rujnuje", które wyrażały wartości rodzinne, a czasem zawierały humorystyczne przestrogi.

Makatki kuchenne na dobre zadomowiły się w polskich domach, zwłaszcza na wsiach, ale były popularne również w miastach. Stanowiły one także element prezentów ślubnych, dodając nowo założonym gospodarstwom odrobiny przytulności i ciepła. W Polsce, w latach 50. i 60. XX wieku, zainteresowanie makatkami kuchennymi zaczęło słabnąć, kiedy nowoczesność i minimalistyczny design zaczęły wypierać tradycyjne ozdoby. Jednak współcześnie, wraz z powrotem do stylu retro i zainteresowaniem rękodziełem, makatki kuchenne ponownie zyskują na popularności.

„Podążając z igłą i nitką wzdłuż Kanału Bydgoskiego - wyszywana mapa Kanału Bydgoskiego” oraz „Podążając z igłą i nitką wzdłuż Kanału Bydgoskiego - wyszywane makatki promujące Kanał Bydgoski” – projekty te podkreślają historyczne i kulturowe znaczenie Kanału Bydgoskiego, wykorzystując techniki haftu do przedstawienia jego mapy oraz promowania regionu.

„Gadki szmatki - Kuchenne makatki” – projekt zrealizowany w 2023 roku w Warszawie. Gadki szmatki – Kuchenne makatki to projekt nawiązujący do tradycji wyszywania i prezentowania w domach kuchennych makatek, które zwykle zawierały pozytywne hasła i tworzyły element codziennego wystroju wnętrza. Projekt zakłada powrót do tej tradycji poprzez wykorzystanie formy tkaniny artystycznej do zaprezentowania aktualnych treści, słów, haseł.

„Gadki szmatki - Kuchenne makatki” – projekt zrealizowany w 2022 roku w Bydgoszczy. Gadki szmatki – Kuchenne makatki to projekt nawiązujący do tradycji wyszywania i prezentowania w domach kuchennych makatek, które zwykle zawierały pozytywne hasła i tworzyły element codziennego wystroju wnętrza. Projekt zakłada powrót do tej tradycji poprzez wykorzystanie formy tkaniny artystycznej do zaprezentowania aktualnych treści, słów, haseł.

„Wyszywane Makatki z Ochotą” projekty zrealizowany w 2023 w Warszawie.

„Wyszywana Mapa Ochoty” – projekty zrealizowany w 2022 roku w Warszawie, które skupiają się na lokalnej tożsamości dzielnicy Ochota, czego zwieńczeniem była prezentacja ukończonego dzieła w Urzędzie Dzielnicy Ochota.

„Wyszywane Makatki Gwarą z różnych regionów Polski” – projekt społeczny, który zdobył w 2023 roku wyróżnienie Narodowego Centrum Kultury. Joanna stworzyła serię makatek z wykorzystaniem unikalnych gwar z różnych regionów Polski, wprowadzając bogactwo języka i lokalnych tradycji w formie artystycznych haftów.